مهریه، حقی است که مطالبه آن در جامعه امروز ما کراهت دارد. دلیل این کراهت بیش از هر چیز به مسائلی مربوط می‌شود که در گذر زمان، علی‌الخصوص طی این چند سال در جلسات خواستگاری گذشته است. خانواده دختر درصدد هستند میزانی را به عنوان پشتوانه زمان جدایی و طلاق احتمالی و یا حتی برای جلوگیری از جدایی در نظر بگیرند و خانواده پسر هم عموماً میزانی را تعیین و قبول می‌کنند که عملاً از عهده فرزندشان خارج بوده و توانایی پرداخت آن را ندارد. اگر هم نگوییم همه، خیل کثیری از خانم‌ها علاقه قلبی همسرشان را به خودشان با میزان مهریه می‌سنجند. یعنی هرچه مهریه بالاتر، داماد واله و عاشق‌تر.
نکته بسیار مهم در خصوص تمامی مهریه‌های تعیین شده و فارغ از میزان آن، عندالمطالبه بودن آن است. بدین معنی که هر زمان که زن، خواستار دریافت مهریه خود شود، مرد موظف به پرداخت آن است. حال با توجه به اینکه در فرهنگ کشورمان مقوله مهریه از همان زمان خواستگاری از طرف هر دو خانواده تنها برای زمان جدایی و بالا گرفتن مشکلات و یا به عنوان ابزاری برای فشار بر روی مرد جهت بدست آوردن امتیاز است، درخواست مهریه از طرف زن در زمانی غیر از زمان جدائی و به دلیلی غیر از دلایل نامتعارف با نگاه منفی و دافعه جامعه روبرو می‌شود. البته این نگاه منفی مختص به خانواده مرد نبوده و در خانواده زن و دوستان و آشنایان نیز انجام چنین کاری مورد پسند واقع نمی‌گردد. چرا که نگاه جامعه به این موارد نگاهی کاسب‌کارانه است. تا جایی که بسیاری برخلاف نص صریح دین، بر این باورند که مهریه را «کی داده و کی گرفته!؟»
نگاهی دقیق‌تر به موضوع مهریه و چرایی اختصاص آن روشن می‌سازد که فلسفه اعطا و اختصاص مهریه، وجود هدیه‌ای است از طرف مرد به همسرش. حال با این تعریف ساده مشخص می‌شود که فرد گیرنده هدیه مختار است که هدیه خود را هر زمان که مدنظر دارد مورد استفاده قرار دهد. زنان ایرانی نیز که عمدتاً شاغل نبوده و از درآمد مستقیم مالی برخوردار نیستند، نیازمند پشتوانه‌ای مالی هستند که بتوانند برخی امورات جاری خود را فارغ از وظایف و تعهدات مرد انجام دهند. این مسائل حتی می‌تواند مسائل مادی کوچکی مانند خرید هدیه برای همسر، فرزندان و خانواده خود باشد؛ لذا وجود پشتوانه‌ای مالی که زن بتواند بدون درخواست از همسرش در صدد تأمین نیازهای خود برآید موجب افزایش آرامش او شده و حس استقلال مالی زن را ارضا می‌نماید.
متأسفانه نگاه عموم این‌گونه است که زن بساز و همراه هرگز تا پایان عمر درخواست مهریه نمی‌کند و علاوه بر این زنی را خوب و مناسب‌تر می‌دانند که به راحتی از تمامی مهریه خود گذشته و به تنها پشتوانه مالی خود پشت نماید. در جامعه ما یکی از معیارهای ارزش‌گذاری زن مسلمان، علاوه بر مهریه کم، عدم درخواست و مطالبه آن است و در مقابل زنانی که مهریه خود را مطالبه می‌نمایند را کسانی می‌داند که دارای مشکلاتی در خانواده هستند، یا نمی‌خواهند به زندگی زناشوئی ادامه داده و یا به دنبال اعمال فشار بر مرد و به تبع آن دریافت امتیازاتی از او هستند. مجموع این دو نگاه موجب می‌گردد زنان از اولین و بدیهی‌ترین حق خود در زندگی مشترک چشم‌پوشی کرده و آن را مدنظر قرار ندهند. پس از مدتی که از زندگی مشترکشان نیز می‌گذرد این حق کاملاً به فراموشی سپرده شده و پس از به دنیا آمدن فرزندان و به جهت عدم ایجاد تنش در زندگی آنان به هیچ عنوان ابراز نشده و در وجود زن خاموش می‌گردد.
از دیگر عواملی که موجب می‌گردد عندالمطالبه بودن مهریه زیر سؤال رفته و عملاً چنین موضوعی در جامعه ساری نباشد، نگاه مردانه به موضوع مهریه است. بسیاری از مردان معتقدند اگر قرار باشد مهریه بپردازند، بهتر است زندگی مشترکشان به پایان برسد، بنابراین بعضاً از ترفندهای غیراخلاقی و تهدید در جهت تغییر تصمیم همسر خود استفاده می‌نمایند. در چنین حالتی اگر هم زندگی در روال منطقی و سرشار از آرامش باشد، چنین تصمیمی به علت عدم پذیرش همسر و احتمال رفتارهای نامتعارف ممکن است دچار تنش‌های جبران‌ناپذیری گردد. کما اینکه اولین خروجی چنین تصمیمی حتی اگر با موافقت مرد هم به انجام برسد، بی‌اعتمادی مرد به همسرش است. حال آنکه از لحاظ شرعی زن هیچ‌گونه منعی برای دریافت مهریه خود نداشته و ندارد. مرد نیز به جهت اینکه تعهد پرداخت مهریه را نموده است و شخصاً با میزان آن موافقت نموده است، شرعاً و اخلاقاً موظف به پرداخت آن است. هرگونه طفره روی از پرداخت یا ممانعت مستقیم یا غیرمستقیم در پرداخت آن موجب ورود اشکال به اصل ازدواج می‌گردد. مردان نیز باید توجه داشته باشند که پس از فوت مرد و پیش از تقسیم ارثیه، اولین قسمتی که از اموال مرد برداشته می‌شود، مهریه همسر اوست. این مطلب نشان از اهمیت و اولویت مهریه در بدهی‌های مرد دارد. پس مناسب‌تر و زیباتر است که مردان نیز پیش از وفات و یا پیش از درخواست همسر، در صورت داشتن تمکن مالی خود شخصاً اقدام به پرداخت مهریه نمایند.
در کنار تمامی عوامل بیرونی که موجب گردیده است زنان با فشارهایی برای دریافت مهریه خود مواجه باشند، برخی رفتارها و عملکردهای زنان نیز موجب دامن زدن به تفکرات منفی جامعه گردیده است. بسیاری از خانم‌ها در مواجهه با اولین و سطحی‌ترین مشکل زناشوئی، موضوع مهریه را میان می‌آورند و یا برخی، تنها پس از مدت کوتاهی اقدام به دریافت تمامی مهریه بدون در نظر گرفتن شرایط مالی مرد نموده‌اند. این موارد نیز خود بر بی‌اعتمادی جامعه در خصوص چنین درخواستی دامن زده و نگاه منفی جامعه را گسترش می‌دهد.
چه باید کرد؟
قبل از هر چیز باید همه اقشار جامعه به این باور برسند که مهریه جزئی از حقوق زن است و درخواست آن ارتباطی به شرایط زندگی و خوبی و بدی زن ندارد. به دیگر سخن، باید رویکرد جامعه این‌گونه باشد که معیار خوبی و بدی، سازشگری و ناسازگاری زنان، درخواست یا عدم درخواست مهریه نیست. بلکه همواره موارد تأثیرگذار دیگری در این خصوص وجود دارد.
شاید اولین گام در خصوص تغییر نگاه جامعه، تغییر نگاه خانواده‌ها در زمان خواستگاری و تعیین مهریه است. در زمان تعیین مهریه خانواده‌ها باید به مهریه به عنوان حقی پرداختنی توجه نمایند. یعنی خانواده دختر از آن به عنوان ابزاری جهت اعمال فشار بهره‌برداری نکرده و میزانی معقول را جهت مهریه تعیین نماید، در مقابل خانواده پسر نیز می‌باید مبلغی را به عنوان مهریه قبول نماید که در توان پرداخت فرزندشان باشد. مبالغی که فاصله بسیار با قدرت اقتصادی فرد دارند، اولین دلیل برای ترشرویی فرد در زمان درخواست پرداخت مهریه می‌باشد. چرا که فرد به هیچ عنوان توانائی پرداخت مهریه را در خود نمی‌بیند.
همچنین اگر خانواده‌ها در همان جلسات ابتدائی، از مهریه به عنوان ابزاری جهت حفظ و قوام زندگی زوجین استفاده نکنند و ماهیت مهریه را به ماهیت هدیه بودن و پرداختنی بودن آن برگردانند بسیاری از جبهه‌گیری‌های جامعه در این زمینه نیز تغییر کرده و معتدل می‌گردد.
حال با این شرایط، اگر شرایط معنوی و مادی زندگی‌تان به گونه‌ای است که همسرتان می‌تواند بدون ایجاد اشکال در امورات اقتصادی خانواده از پس پرداخت قسطی مهریه شما برآید، با صحبتی منطقی و بیان دلایل خود، درخواست کنید که میزانی از مهریه‌تان را پرداخت نمایند. این موضوع در وهله اول به نحوه بیان خانم و در وهله بعدی به میزان منطقی بودن مرد بستگی دارد. هرگونه درخواست در میان دعوا و کدورت و یا درخواست‌های غیرمنطقی، تند و آمرانه، علاوه بر اینکه زن را به حق خود نمی‌رساند، موجب جبهه‌‌گیری مرد نیز می‌گردد.
مردان نیز باید دقت نمایند که درخواست مهریه الزاماً به معنای جدایی و یا درخواست یکجا و از دست دادن تمام توان اقتصادی مرد نیست. بلکه می‌توان با مذاکره و صحبت، میزانی را به عنوان پرداخت ماهانه تعیین نمود که هر دو طرف از پرداخت و دریافت آن رضایت داشته باشند.
منبع: سایت دخت‌ایران
